Geschiedenis van de collectie van het Vrijmetselaarsmuseum in Bayreuth

In 1902 benaderde Georg Niehrenheim uit Bayreuth de Grootloge “Zur Sonne” op een bijeenkomst met het voorstel om de in het huis van de vrijmetselaarsloge “Eleusis zur Verschwiegenheit” in Bayreuth verzamelde vrijmetselaarsvoorwerpen en -exposities te gebruiken als basis voor een eigen vrijmetselaarsmuseum. De Grootloge ging akkoord en Niehrenheim slaagde er met grote ijver in de bestaande collectie uit te breiden. In de periode die volgde, steunde de Grootloge het museum regelmatig financieel. Ook waren steeds meer loges en logesleden bereid geld ter beschikking te stellen voor de uitbreiding van de collecties. In 1912 nam de arts van Bayreuth, Dr. Bernhard Beyer, de leiding van het museum over en tegen 1930 had hij het uitgebreid tot het op twee na grootste in zijn soort ter wereld.

In 1913 had de “Vereniging van Duitse Vrijmetselaren” in het kader van de oprichting van de “Deutsche Bibliothek” in Leipzig aangedrongen op de oprichting van een “Deutsche Vrijmetselaarsbibliotheek” als centrale bibliotheek voor alle verplichte kopieën. Het was de bedoeling zowel vooruit als achteruit te verzamelen volgens een catalogus van werken zoals de bibliografie van Wolfstieg. Het was tenslotte de vrijmetselaarsloge “Eleusis zur Verschwiegenheit” in Bayreuth, onder leiding van Dr. Bernhard Beyer, die dit idee volgde en haar gehele bibliotheek in het museumbezit opnam.

Toen de nazi-dictatuur aan de macht kwam, werd het museum ontbonden en de collecties, die een schat aan onvervangbare culturele waarden bevatten, werden geplunderd en meegenomen. Ze zijn tot op de dag van vandaag verloren gegaan. Zo waren er bijvoorbeeld 1.000 loge-insignes, “bijoux” genaamd, meer dan 700 medailles, 160 vrijmetselaarsschelpen, 20 rituele tapijten en meer dan 1.000 olieverfschilderijen, kopergravures en lithografieën, alsmede meer dan 15.000 vrijmetselaarszegels, kristallen glazen en porseleinen voorwerpen. Bovendien was er een rijke collectie kleding van alle logebladen, alsmede vele documenten, originele brieven en logepaspoorten van vooraanstaande vrijmetselaren.

Aan het einde van de oorlog was het logementshuis van Bayreuth, waarin het museum was ondergebracht, onbeschadigd, maar de zalen zelf waren leeg. Dr Beyer begon onversaagd aan de reconstructie. De Beierse Staatsregering steunde zijn werk met een royale schikking in het herstelproces met de vroegere eigenaar, de Grootloge “Zur Sonne e.V.”.

Dr. Bernhard Beyer en zijn opvolgers hebben, met aanzienlijke steun van de Grootloge van de Oude Vrijmetselaren van Duitsland, de collecties zodanig uitgebreid dat zij nu groter zijn dan vóór 1935. Het museum wordt gesteund en beheerd door de Verein Deutsches Freimaurermuseum e.V. (Duitse vereniging van vrijmetselaars), die op 13 mei 1954 werd ingeschreven in het verenigingenregister van Bayreuth en die thans ongeveer 190 individuele leden en loges telt.

De collectie foto’s, gravures en prenten bedraagt 1.600 exemplaren, de voorraad loge-insignes (bijoux) en penningen 1.700, en andere tentoongestelde voorwerpen van kristal, porselein, keramiek en vrijmetselaarskleding meer dan 1.000.

De bibliotheek bevat nu 16.500 banden. Er zijn 20.000 ledenregisters van vele loges vanaf het begin van de Duitse vrijmetselarij in 1757 tot heden. Zij worden sinds 2004 elektronisch geregistreerd en worden voortdurend aangevuld. 
Het archief van loge-documenten omvat momenteel 2.000 nummers. Het is de bedoeling alle bestaande voorwerpen vast te leggen en wetenschappelijk te beschrijven in een converteerbare databank volgens de internationale standaard van de aanbevelingen van de Duitse Museumvereniging en ICOM.

(Herbert Schneider / Roland Hanke)

Bron: www.freimaurermuseum.de